J. Greshoff
aan
Menno ter Braak

[Kaapstad], 22 december 1939

N^o XIII 13

22 December '39

Beste Menno van Forum,

Ik heb in lang niets van mij laten hooren, omdat ik veronderstelde iederen dag een bericht van jou te kunnen ontvangen en inderdaad is dat gistermiddag hier binnengeloopen. We zullen, voor ik je antwoord, even de balans der briefwisseling opmaken. Ik heb nu van je 19 October, 20 November en 29 November. Ik veronderstel dat er tussen 19 Oct en 20 Nov. eenige epistels vervluchtigd zijn, helaas! Mijn lijst ziet er aldus uit:

Het heeft wèl groot nut de brieven te nummeren, iedere lacune treedt dan oogenblikkelijk aan den dag. In de ongewoon lange periode tusschen no. 12 en 13 is niets van eenig belang gebeurd. Het leven hier gaat volkomen rustig zijn gang en wandelen, lezen, schrijven en zoo nu en dan een praatje of een autotoertje met Van Wijk Louw vullen het geheel. Vandaag is de ‘Nijkerk’ binnen gekomen met eenige kisten boeken voor de boekhandel, waarin zich ook pakjes voor mij bevinden. Ik hoop op Sint Sebastiaan, Geld speelt de groote rol, Zin en Tegenzin en nog het een en ander; ook zou ik gaarne eens een exemplaar zien van het werkje genaamd Steenen voor Brood! Ik neem nu je brief naast mij en ga hem na of er iets te beantwoorden valt. Ja, er is een censuur voor uitgaande en inkomende brieven; maar ik geloof niet dat alle stukken geopend worden. Gisteren kreeg ik twee brieven, van jou en Arthur van Rantwijk, beide ongeopend. Ze nemen, denk ik, steekproeven. Het nazi-tuig zit hier duchtig te stoken en in sommige kringen niet zonder succes. Er zijn hier lieden, vooral op het platteland, die van Europa en de wereldverhoudingen geen flauw benul hebben en die uit botte rancuneuze anti-engelschheid zweeren bij de berichtgeving van Zeesen, welke men hier heel goed hooren kan. Zoodra lieden echter tot een zeker peil van beschaving zijn gestegen, dan zijn ze anti-nazi, omdat ze dan ook begrijpen, dat een nazi-overwinning weleens een direct gevaar voor ZA zou kunnen beteekenen. Gelukkig is daar geen sprake van. Na het stompzinnige bevel van hittelaar om de graaf Spee te laten zinken tegen de wil van gezaghebber en marine-autoriteiten in, is de stemming t.o. van de voerman slechter dan ooit. Het ziet er in moffrika allesbehalve gunstig uit. En dan de moskovieten die op hun kop krijgen van de Finnen!! Dat zijn àndere vechtersbazen HH Polen! Kortom, ik ga het nieuwe jaar vol hoop in, met het vertrouwen dat het niet al te lang meer zal duren of een van nazi's gezuiverd Duitschland gaat met Frankrijk en Engeland tegen de moskauwers.

Ik kreeg verschillende Zondagsbladen, dewelke verslonden werden. Coornhert, Lot, Aanbouw-laatstelijk. Ik had zoo graag de NRC gehad, waarin Simon zijn licht over Steenen voor Brood laat schijnen. Kun je me dat bezorgen? Je schrijft: dank voor knipsel Die Brandwag; daar maak ik uit op, dat je de volle nos niet gekregen hebt. Ik zond je DRIE bijdragen telkens a. een knipsel; b. een exemplaar met de gewone post en c. een exemplaar per aangeteekende zending. Ga vooral door!!!! Tik het op extra dun papier en verzend het per vliegpost aangetekend. Ze willen niets liever dan dat je spoedig wat zend. Ik schreef je indertijd eenige onderwerpen, welke in het bijzonder in de smaak zullen vallen. Als je naar aanleiding van In Aanbouw iets kunt schrijven over de ontwikkeling der jongste litteratuur in het algemeen (sterk individualisme, reactie tegen de bittertafelpoëzie, etc etc, met enkle voorbeelden: VDVeen V Rantwijk etc) zou dat zeker in bijzonder goede aarde vallen. Wat je schrijft over Adriaan, van wien ik een werkelijk alleraardigste brief kreeg, stemt ons ietwat somber. De jongen is niet tegen het vrouwpersoon, dat mij uit alle beschrijvingen grondig antipathiek is, opgewassen en dat loopt mis! Houd mij vooral op de hoogte van de zaak De Kadt-Tas, ik stel daar het levendigste belang in, gelijk je wel begrijpen kunt! Is er eenig geld??? Want zonder dat is een weekblad onmogelijk, daar de advertentiemarkt zeer slecht staat, getuige de Hollandsche kranten en weekbladen welke mij in handen komen.

Ik zal dadelijk aan Piet van Eyck schrijven. Wat ontzettend. Simon is inderdaad onverbeterlijk! Ik wou, dat ik zoo'n werkkracht en zoo'n rijkwellende bron bezat!! STUUR DE FOTO'S, waar ik naar hunker, VOORAL AANGETEKEND!!! Ik heb meestal nogal véél sympathie voor jonge menschen; maar Moerkerken heb ik tweemaal gezien en gesproken en tweemaal onoverkomelijk antipathiek gevonden. Voor mij nu het type van de ‘viezik’. Ook de jongens vonden het een ongunstig iemand. Ik weet verder niets van hem af. En het is niet goed op zulke oppervlakkige indrukken af te gaan maar het was in dit geval plus fort que moi! Klaag niet over de scheepvaart!!! De Union castle Line is nog iedere week, in weerwil van mijnen, torpedo's, en zakformaatkruisers, vrijwel op de minuut in Kaapstad aangekomen. De post moeilijkheid schuilt daarin, dat de Nederlandsche posterijen hun brieven etc NIET over Engeland zenden, maar met Hollandsche booten, welke maar zelden varen. Daar nu het luchtverkeer Nederland-Engeland hersteld is, gaat de luchtpost weer vrij goed. De brief van Rantwijk, 4 december gepost, kwam 21 December in mijn bezit, dat is dus prachtig!!! Stuur vooral ook Foto Eddy-Stuivekop!!! Het Victoria Palace heeft ook in mijn verbeelding de vorm van een Hof van Eden aangenomen!

Arthur van Rantwijk verzorgt GN werkelijk uitstekend en ik heb opdracht gegeven zijn naam bij die van ons op de binnenzijde van het omslag te vermelden. Hij zal een prachtig Januarinummer maken, heeft hij mij beloofd! Maar als ik dood ga, MOET jij mij opvolgen. Voor redacteur heeft Arthur nog te weinig geschreven, daar is het nu de tijd nog niet voor. Ik wou dat hij maar wat méér schreef in GN. Het is een stille slimmerd, maar zéér langzaam!

Ik wou voor de zestigste verjaardag van C. Louis Leipoldt, toch nog immer de grootste figuur hier, een grootsche Enschede of Stolsdruk van zijn beste verzen maken. Hiervoor bestond en bij L. zelf en bij de jongere litteratoren een geweldig enthousiasme. Ik kreeg van zijn uigevers, de Nasionale Pers Beperk, toestemming om te herdrukken wàt ik maar wou in 200 exx. echter op voorwaarde; dat..... ik de verzekering gaf dat er géén ex naar ZA kwam!!! Ik zeid dat ik met liefde rechten wou betalen. Maar het is geen kwestie van geld, maar van prestige. De Nasionale Pers Beperk kan niet accepteeren, dat er in Nederland een mooier boek gedrukt wordt dan in zijn werkplaatsen!!!! Ik toonde Zilverdistels, Palladiums, Enschededrukken, kortom het mooiste wat we bezitten; maar ze zeiden, dat ze dat precies ook zoo konden maken, maar dat ze dat niet deden omdat zulks niet met de Afrikaander eenvoud in overeenstemming was!!!!!!!!!!!!!! Onder de verstandige menschen hier groote verontwaardiging over zoo'n botte stompzinnige eigenwaan!! Dàt is nu werkelijk typisch ZA op zijn malst. Een dikovergecompenseerd minderwaardigheidscomplex! Ik geef nu een Leipoldtnummer van GN, dat als boekje overgedrukt een aardig extra winstje voor GN kan opleveren.

Leipoldt, die hier veel met Slau opgetrokken is, doet mij in uiterlijk, optreden en tal van andre opzichten sterk aan een oudere Slau denken. Ook lastig en onbeschoft als hij het op zijn heupen heeft!! Tegen mij allerbeminnelijkst.

Heb je het boekje van Van Wijk Louw Lojale Verset, dat ik je toezond, ooit ontvangen????

Heb je Catrijntje Afrika gelezen? Bevalt ze je? Ik stuur spoedig een tweede hoofdstuk naar Arthur. Je brief was mij een aansporing om de Brievenbesteller weer eens ter hand te nemen. Ook de Fransche Moralisten worden ongeduldig! Ik ben nog steeds beschamend lui!

Hoe gaat het toch met Ant? Schrijf eens over haar, over Wim en Mieneke, over het Kamerlid en over de zadelmakerij! Alles vind ik interessant! Hééél véél liefs voor gade en kattenkroost, steeds geheel

je JAN

Origineel: Den Haag, Letterkundig Museum