Joseph Roth †

Zijn laatste artikel gewijd aan den dood van majoor Fey

Joseph Roth, wiens overlijden wij gisteren gemeld hebben, was geen eigenlijke emigrant, aangezien hij Oostenrijker was en dus met het Duitsche probleem tot aan de bezetting van zijn land niets te maken had. Zijn solidariteit met de emigratie berustte dus op een vrijwillige keuze; sedert 1933 verschenen zijn boeken (als eerste ‘Tarabas’) in Nederland, bij de fa Allert de Lange te Amsterdam.

Roth had een Joodsche moeder; de invloed van het Jodendom op zijn werk is aanzienlijk, maar niet minder die van het katholicisme en van de Oostenrijksche staatsidee, die in wezen een internationale, bovennationale idee is. Merkwaardig is in dit verband, dat een van Roths laatste artikelen (ik vermoed, dat het het aller laatste geweest is, dat tijdens zijn leven in druk verscheen) een beschouwing inhoudt over den dood en wel over den vrijwilligen dood van majoor Emil Fey, wiens naam bekenheid heeft verkregen door de gebeurtenissen om Dollfuss. Dit artikel is verschenen in het ‘Neue Tagebuch’ van 27 Mei 1939 onder den titel ‘Ein Antiker Selbstmörder.’ Roth, die als katholiek den zelfmoord van de hand wijst als oplossing, brengt hierin niettemin eerbiedig hulde aan den moed van Fey, die in den nacht na de bezetting van Weenen zich en de zijnen van het leven beroofde om niet den eed van trouw aan Hitler te behoeven af te leggen. Fey schoot eerst zijn zoon, daarna zijn vrouw en vervolgens zijn hond dood; den laatsten kogel bestemde hij voor zichzelf.

‘Deze dood heeft iets groots’, schreef Roth in dit opstel, ‘zij het dan niet volgens christelijke dan toch volgens antieke opvattingen. Het is wel 'n wonderlijke samenloop van omstandigheden, dat deze Oostenrijker, die Fey gedurende zijn leven fel heeft bestreden, met zulk een artikel afscheid van hem heeft genomen.... om daarna zelf afscheid te nemen.

M.t.B.