M. STAM
BLOK VAN DRIE TYPE-WONINGEN, STRAATGEVEL WERKBUNDAUSSTELLUNG ‘DIE WOHNUNG’ STUTTGART 1927

Mart Stam
Drie woningen op de tentoonstelling te Stuttgart

M. STAM
BLOK VAN DRIE TYPE-WONINGEN
STRAATGEVEL VAN UIT DE HOOGTE GEZIEN

Duitschland - vele groote steden, vele duizende gezinnen - kent een nood, een ondragelijke ellende die aan de nederlandsche goed gevoede en de aan doellooze fantasterij smullende architecten onbekend is.

Wel wordt in Holland gesproken over woningbouw en over volkshuisvesting, maar in werkelijkheid interesseert men zich slechts voor ruimteplastiek en interieuraesthetica.

Duitschland kent een nood, een woningnood: het is de achterstand, ontstaan door het jarenlang stilleggen van het bouwbedrijf. In iedere stad zijn enkele duizenden gezinnen, jonge getrouwde menschen, die geen thuis hebben en die de beste jaren van hun leven doorbrengen als onderhuurder. Toen nu de stad Stuttgart het besluit nam om dezen nood te bestrijden, rees heel duidelijk het besef dat slechts de massabouw in het groote tekort zou kunnen voorzien. Om voor deze massabouw beschikking te krijgen over enkele typen besloot men een aantal architecten uit te noodigen. In zeer vlug tempo werden vervolgens opdrachten gegeven en modelhuizen gebouwd. Eenigszins werd vergeten, dat een type nauwelijks ontworpen kan worden, dat het slechts ontstaan kan als resultaat van een voortdurend veranderen en verbeteren. Er werd ook vergeten, dat een duidelijk type bruikbaar voor het overgroote deel der bevolking, resultaat moet zijn van een even duidelijke woon- en leefwijze.

Zoo ontstonden dus in de Siedlung Weissenhof te Stuttgart woonhuizen, die, hoewel oorspronkelijk als type bedoeld, dit slechts ten deele geworden zijn.

De drie door mij te Stuttgart gebouwde woningen ontstonden aldus in het volle bewustzijn, eenerzijds te moeten voldoen aan de duitsche leefwijze, aan de gewoonte van thuis wasschen, inmaken en wintervoorraden verzamelen - anderzijds met de wetenschap dat deze huishoudelijke bezigheden slechts door groote ondernemingen waarlijk economisch kunnen worden. De Weissenhof-Siedlung vormt een begin, dat slechts door de wisselwerking met het dagelijksch gebruik op den duur aanleiding zal kunnen worden tot het ontstaan van een type dat een volkomenheid in zichzelf heeft, zooals dit b.v. bij de fiets het geval is.

M. STAM
BLOK VAN DRIE TYPE-WONINGEN, TUINGEVELS
WERKBUNDAUSSTELLUNG ‘DIE WOHNUNG’ STUTTGART 1927

Bewust werd door mij uitgegaan van een regelmatig verdeeld aantal steunpunten, van een geraamte op de eenvoudigste wijze uit profielijzer samengesteld en van een ononderbroken vloerveld, dat uit van te voren klaargemaakte bimsbetonbalken is geconstrueerd. De buitenmuren zijn gedacht als vulwanden uit bimsbetonblokken gestapeld, welke blokken van een dunne dichte buitenhuid voorzien zijn. Dit principe zou, goed doorgevoerd zijnde, bij den bouw van een groot aantal gelijke wooneenheden tot zeer snel en daardoor economisch bouwen kunnen leiden. Uit een dergelijk eenvoudig bouwsysteem met regelmatige pijler-verdeeling volgt een even eenvoudige massa zonder


M. STAM
interieur in een type-woning

veel uitbouwsels. Uit economische overweging werd ingezien, dat het raadzaam is dit groote gesloten volume te aanvaarden. Het uit elkander nemen der bouwmassa tot meerdere kleine volumen zal steeds veel meer buitenmuur noodzakelijk maken en ongetwijfeld veel duurder komen.

De huizen zijn bedoeld (te oordeelen naar de gestelde eischen) als dienende voor den middenstand. Op een dienstmeisje werd niet gerekend, daar aangenomen werd, dat de huisvrouw eventueel geholpen door een dagmeisje of werkster, mede door de economische inrichting, het huiswerk zou kunnen doen.

De begane grond omvat naast de noodzakelijke garderobe, W.C. en kleine overzichtelijke keuken, een groote ruimte waar gegeten en gewoond wordt. Deze ruimte is overwegend de grootste ruimte van het huis en staat in open verbinding met het trappenhuis (een schuifwand maakt een eventueele schei-

ding mogelijk), en bij twee der drie huizen, met een in het sousterrain gelegen werk- of tuinkamer.

Op de bovenverdieping bevinden zich drie slaapkamers en een bad-, tevens kleedkamer.

Over deze en andere punten de interieurs betreffend, hopen we later bij afbeeldingen nader te berichten.