Menno ter Braak
aan
H. Marsman

Eibergen, 23 augustus 1934

Eibergen, 23 Aug. '34

B.H.

Hartelijk dank voor je brief, de invectieven incluis! De laatste zijn helaas verdiend, geloof ik, en ik heb geen excuses, behalve mijn luiheid in verzenden naar het buitenland. Inmiddels heb ik dadelijk nog eens aan de secretaresse van de hoofdred. geschreven om het bewuste Vad. nummer. Ik dacht, dat je in Alcala al een bewijsex. zou hebben ontvangen, want destijds, dat weet ik heel zeker, heb ik je adres opgegeven, (Dit bedoelt niet een excuus te zijn!), maar zelf weet ik den datum niet meer en het moet dus worden nagezocht. Forum heb je toch gekregen? Anders heb ik nog een schuld, maar ik gaf het gedecideerd aan de administratie op!

Ik zit zelf deze week nog in Eibergen en ga overmorgen naar den Haag terug. Na veel geklad en verscheuren ben ik geloof ik, nu definitief op gang aan een nieuw boek: dialogen, klinkt dat niet platonisch? Maar ze moeten juist anti-platonisch uitvallen. Of ze werkelijk ‘fröhlich’ worden, weet ik niet. Ik kan moeilijk programmatisch over mijn werk spreken, heb in het begin altijd maar een vage notie van de vorm. Dit is zeker, dat ik ruim een jaar niets dan ‘kleingoed’ schreef, en ook geen conceptie van iets van langeren adem kon machtig worden.

Wat de recensie-ex. betreft: ik wil je in principe natuurlijk met liefde behulpzaam zijn, maar 1^o vrees ik, dat het effect zelfs van een tijdschrift bij Duitsche uitgevers nihil zal zijn en 2^o kan ik die lieden niets positiefs beloven, omdat ik niet weet, hoe uitvoerig je op dit of dat boek ingaat. Ik vroeg destijds voor je aan ‘De Waterman’ en dat foto-boek. Over het eerste boek heb je heelemaal niet geschreven, over het tweede boek vrijwel nihil; over dit laatste geval betuigde Leopold mij zijn ongenoegen, en ik kon er niet veel op zeggen. Ik zou dus liefst hebben, dat je een paar boeken als hoofdschotel koos (2 of 3 b.v.), en dat je mij daarvoor moeite liet doen, zoodat ik daarbij ook positief iets kon beloven.

De nazi-beschouwing van Nietzsche is uiteraard Schund. Deze heeren hebben een te particulier belang bij een volgens hun slavenmoraal geïnterpreteerden kapper Nietzsche, dan dat ze ooit iets behoorlijks over de nuance Nietzsche zouden kunnen zeggen, ook hier staan de eischen van het belang op den voorgrond. - Ik ben overigens benieuwd naar het resultaat van je Nietzsche-bad. Nietzsche heeft antipoden als Ortega y Gasset, Gide en Spengler beslissend beïnvloed; waarom ook niet Marsman en ter Braak? Maar ik denk, dat jouw Nietzsche-conceptie niet dezelfde zal zijn als de mijne, voor jou zal hij, denk ik, voor alles de dichter blijven, waar hij voor mij de anti-dichter is, de meer-dan-dichter. Dit onder alle voorbehoud; ik zou je voor een gefundeerder oordeel eerst weer moeten zien.

Ik zal ook blij zijn je weer terug te zien - dit geheel zonder programmatische bijgedachten over de ontwikkeling van onze relaties, het gaat toch allemaal om de epidermis, en dat was bij ons altijd in orde. (niet al te letterlijk op te vatten s.v.p.). Wat er van den ‘theoretischen bovenbouw’ zal worden, moet later blijken. Dat je niet in Utrecht terug wilt komen lijkt me een goed gezichtspunt. Heb je eenig plan verder? Practische mogelijkheden? Gaat Rien nu weer lesgeven?

Laat je in München niet verdonkeremanen! Dat is immers het systeem van het Derde Rijk.

hart. gr.

je Menno

Origineel: Den Haag, Koninklijke Bibliotheek