Rotterdamsch-Hofstadtooneel
Georg Kaiser, Sensatie!! (Colportage)

‘Het stuk werd geschreven ter bevordering van kinderzorg en voor het tooneel van dezen tijd’.

Deze tweeledige opdracht een beetje koket wel, geeft Kaiser aan zijn publiek, voor zover het een programma heeft. D.w.z. een alledaags, zij het vaak pittig blijspel door elkaar geklutst met een ridiculisering van het sensatietoneel; want kinderzorg wordt door een gans andere maatschappelijke klasse bedreven dan toneelspel; ik geloof zelfs, dat deze klassen vrijwel onverzoenlijk zijn in de gebieden des daaglijkse levens. In Kaiser's vermakelijke stuk proef ik diezelfde onverzoenlijkheid; zijn klutsprocédé blijft wat al te duidelijk achter zijn slagvaardige geest speurbaar.

Het voorspel tot deze komedie is een zeer aparte verdraking van het idioom, waarmee geschriften als Lord Lister en Astra worden gevuld. De drie volgende bedrijven evenwel missen dit prikkelidyllige ‘Veth’-sausje en passen zich daarom niet geheel aan bij het begin. De genre-parodie maakt te veel plaats voor onderwerp-parodie, die, op zichzelf zeldzaam knap en vernuftig bedacht is. Voor ieder, die nog wat Aufklärungs bloed in zijn aderen heeft en geen adellijke titel voor zijn naam draagt, moet deze verlakkerij van blauwbloedige kwibussen toch wel een grote attractie hebben. Overigens zo ‘modern’ vind ik het niet; in welk ‘modern’ stuk is de erfelijkheid zo volledig uitgeschakeld als hier? Toegegeven: het is alles parodie; maar dit ligt er juist duimen te dun op!

In ieder geval, welk Jeruzalem Kaiser ook met deze kinderkruistocht wilde bereiken, in de opvoering van dit gezelschap is zijn stuk de moeite waard. Er waren enige prachtige typen; ik denk aan de erfgravin Stjernenhö (Wilh. Schwab-Welman), aan baron Bjarenkrona, een kostelijke ancien-regime-aristocraat van Reule. De schuldige graaf van Stjernenhö en zijn gescheiden burgerlijke vrouw werden door Hermann

Schwab en Fie Carelsen als onverenigbare uitersten juist tegenover elkaar gesteld. De twee concurrerende erfgenaam-zoons werden waardig in hun verschillende cultuurperioden te kijk gezet door Hans en Jan van Ees.

Bestaat er kans, dat het Hofstadtooneel met zijn gevarieerd tableau de la troupe, waarvan toch alles te verwachten is, in Amsterdam ook eens een drama van deze vaardige toneelschrijver Kaiser introduceert? Of zal ook de tweede helft van het seizoen met Politierechter en Boefje gekruid worden? Groot Mokum is geen provinciestad!

13 december 1924

M.t.B.