Het goedkope boek

De ‘Salamander’-reeks van Querido
Een loffelijk initiatief

Het ligt in het algemeen niet op den weg van de critiek om zich bezig te houden met den economischen kant van het boek; haar gaat de inhoud en niet het handelsobject van uitgever, drukker, binder en papierfabrikant aan. Een enkele maal pleegt zij een uitzondering te maken: als het boek bizonder fraai is uitgevoerd. In dat geval raakt de techniek onmiddellijk het lezen zelf, dat de criticus er wel eens extra op mag wijzen.

Ditmaal betreft het echter een economisch-technische aangelegenheid van anderen aard: het goedkoope boek. Wij zijn in dezen al bizonder weinig verwend, waar het de Nederlandsche litteratuur betreft. Zonder iets af te doen aan de verdiensten van instellingen als bijv. de Wereldbibliotheek, mogen wij wel zeggen, dat het Nederlandsche boek van betere kwaliteit in het algemeen duur is. De schuld ligt niet alleen bij bepaalde personen of organisaties, maar zeker ook bij het publiek zelf. Het Nederlandsche taalgebied is klein (zelfs wanneer men er Zuid-Afrika bij wil rekenen, hetgeen bovendien nog een euphemistische onjuistheid is) en de afzet van een uitgave qua tal is al gering, terwijl bovendien de gemiddelde Nederlander voor boeken weinig geld over heeft. Eer leest men het driedubbel beduimeld exemplaar van een bibliotheek aan flarden of belaagt men zijn verder onbekenden, zoo niet gehaten buur om den roman, dien deze weer van zijn oudtante ter inzage had, te leenen, dan dat men overgaat tot den aankoop van iets zoo weinig rendabels als een boek. Ik zie niet voorbij, dat voor velen het boek werkelijk een onbetaalbare luxe is; maar het staat nu eenmaal vast, dat ook voor menigeen, die zich niet bovenmatig hoeft te bekrimpen, de aankoop van een boek tot de extravagante handelingen behoort. Het leenen wordt hier te lande niet als een schande beschouwd; zijn lepels en vorken, ondergoed en pyjama's leent men niet, zijn boeken leent men wel uit.

Dezelfde menschen, die aldus handelen, klagen vaak steen en been over het Nederlandsche boek. Hebben zij recht tot klagen? Misschien wel; dat neemt echter niet weg, dat de mogelijkheid van een goedkoop Nederlandsch boek in de eerste en laatste instantie afhankelijk is van de zeden van het lezend publiek. Wanneer de uitgevers het initiatief nemen tot het aanbieden van een goedkoop boek, hebben zij af te wachten, of dit goedkoope boek ook weer van de buurman naar oudtante zal gaan. Geschiedt dit, dan is de goedkoope editie in Nederland al bij voorbaat ten doode opgeschreven. Zij heeft alleen zin en bestaansrecht, als het publiek het boek koopt om het te bezitten.

Em. Querido's Uitgeversmaatschappij zendt ons de eerste zes nummers van een goedkoope reeks van oorspronkelijke en vertaalde romans, die zij De Salamander heeft gedoopt. Ziehier een begin, dat toejuiching verdient en navolging.

De prijs van deze boeken is f. 1,25 per deel; men kan onmogelijk zeggen, dat zulks teveel is, wanneer men dit bedrag vergelijkt met de prijzen van buitenlandsche populaire edities. Het uiterlijk doet denken aan de bekende Albatross-serie; gebonden in een glad cartonnen omslag, in een duidelijke letter gedrukt op zeer behoorlijk papier, voldoen deze eerste Salamanders aan de eischen, die men aan een leesboek mag stellen. De uitgever heeft deze proefneming in het groot gewaagd door met zes boeken tegelijk aan de markt te komen; en op grond van deze zes romans kan men oordeelen. Aan de koopers dit initiatief en wat er eventueel bij andere uitgevers op volgen mag, te waardeeren!

Men kan van meening verschillen over de rechtmatigheid van deze eerste keuze. Of Op den Drempel vol Geheim van Anna van Gogh-Kaulbach zoo noodzakelijk goedkoop herdrukt moest worden, of De Martelgang van Kromme Lindert van A.M. de Jong nu bepaald schreeuwde om een nieuwe oplaag, wil ik bij deze gelegenheid in het midden laten, daar ik de reeks als geheel en als economisch object beschouw. Men mag verwachten, dat juist in deze uitgave het peil opgevoerd zal kunnen worden, als de koopers er zich voor interesseeren. In de toekomst zal de critiek de keuze der uitgevers met evenveel strengheid hebben te volgen als dat bij andere boeken het geval is; voor het oogenblik echter mag een woord van lof voor de poging als zoodanig niet ontbreken.

Behalve de beide genoemde romans zijn in ‘De Salamander’ reeds thans verschenen:

Johan de Meester, Carmen; Herman Heyermans, Joeps Wonderlijke Avonturen; Henri Barbusse, Het Vuur; Georg Hermann, Kubinke.

M.t.B.