Over de briefwisseling tussen Menno ter Braak en Konrad Merz
W.B. van der Grijn Santen schreef, als onderdeel van een uitgebreider onderzoek naar de correspondentie die Konrad Merz (pseudoniem van Kurt Lehmann) met verschillende mensen en instanties heeft gevoerd, een beschouwing over de briefwisseling tussen Kurt Lehmann en Menno en Ant ter Braak. Klik hier voor de Nederlandse versie (pdf). Klik hier voor de Duitse versie (pdf).
In Kurt Lehmann oder auch Konrad Merz. Die Korrespondenz van W.B. van der Grijn Santen staan alle brieven uit de correspondentie tussen Merz en Ter Braak, inclusief de kladbrieven van Merz die niet op de website staan. Klik hier voor het overzicht.
Op 30 november 2017 hield W.B. van der Grijn Santen op de Ter Braakmiddag bij de Leidse Universiteitsbibliotheek de lezing 'Menno ter Braak en het "eerste emigrantenboek"', over Ter Braak en Kurt Lehmann.
Brieven van Ter Braak aan Konrad Merz werden eerder gepubliceerd in Tirade 193/194, januari/februari 1974
Meer over Kurt Lehmann:
Léon Hanssen: De dood met vakantie, hoofdstuk 13 van Sterven als een polemist.
W.B. van der Grijn Santen: Konrad Merz, der eingebürgerte Emigrant, hoofdstuk VIII.7 van Makum Aleph, Amsterdam als jüdischer Zufluchtsort in der deutschen und niederländischen Literatur, Königshausen & Neumann, 2008.
Veit J. Schmidinger und Wilfried F. Schoeller: Konrad Merz - Ein Mensch fällt aus Deutschland, hoofdstuk II van Transit Amsterdam, Allitera Verlag, München, 2007
Konrad Merz schreef in Berliner, Amsterdammer und auch - Jude auch. Memoiren aus neunzig Jahren, Achterland Verlangscompagnie, Bocholt und Bredevoort 1998:
Und Menno ter Braak,
dieser Lessing von Holland,
das Wesen der Wahrheit,
glaubt ihm, was er von sich weiβ.
Er - war nicht Jude noch Kommunist, er Mensch in jedem Augenblick
statt in Lügen beiβt er in Zyankali,
gibt den Gangstern, 38 Jahr' jung, das Ende zurück.
Menno, mein Bruder in Dostojewski,
mein Macker in Europa morgen,
der am meisten Mensch ist,
bleibt am freiesten frei.