Menno ter Braak
aan
E. du Perron

Den Haag, 23 januari 1936

den Haag, 23 Jan. '36

Beste Eddy,

Hartelijk dank voor je beide brieven. De eerste heeft mij aanleiding gegeven om mijn vrouw met een cordon van detectives te omgeven, om haar binnendijksch te houden. Vooral de spoorweg naar Parijs wordt scherp bewaakt. Ant toonde n.l. een zeer verdachte gevleidheid door je liefdesverklaring...

Hierbij twee brieven, een van Romein en mijn antwoord erop. Het leek mij wel geschikt even precies te zeggen waar het op staat, want deel ik de phobieën van Gans niet, het is toch wel wenschelijk om geen dupe te worden. De rest van mijn betoog staat in dien brief aan Romein. Het lijkt mij n.l. absoluut onmogelijk om hier iets te bereiken met die B.K.V.K. Wanneer de beweging voor den opzet nog een filiaal schijnt van dien Bond, zie ik werkelijk geen kans om door te zetten, zoo zijn de toestanden hier nu eenmaal! Ik maak er dagelijks weer kennis mee. Generaal Roëll, de gouverneur van de residentie, heeft nu Boucher opgebeld om hem de klandizie op te zeggen, als hij voortging boeken van den communist ter Braak uit te geven! De klandizie bleek miniem gering, evenals de hersens van dezen hoogen oome, maar zulk een chantage spreekt boekdeelen en is typeerend voor den weerstand. Ik heb nog geen antwoord van Romein, maar dat zal vandaag of morgen wel komen. Stuur je me de beide brieven na lezing terug? Ik voor mij ben momenteel zeer pessimistisch, en geloof eigenlijk voor het eerst aan een nabijen Europeeschen oorlog. Als Mussolini in Afrika wint, waar dunkt mij nu alle kans op bestaat, is de toekomst voor het fascisme beter dan ooit, en heeft de opperploertigheid het glansrijk gewonnen. De actie van den Volkenbond is dan ridiculer dan een niet-actie geweest zou zijn. En dan te bedenken, dat Mussolini alleen nog maar de gangmaker voor Hitler kan zijn, wat hysterie en machtswellust betreft! Van de officieele communisten gruw ik meer dan ooit na recente lezing van Een huis zonder vensters. Deze a.s. partij-bonze Last is bereid om ieder bevel uit Moskou te gehoorzamen, en iederen politieken draai aan te zien voor een ‘heroïsche zuiging’! Er staan gelukkig een paar betere fragmenten in het boek (Marokko, en het begin), maar het totaal aspect (Paul!) is hopeloos. Misschien zijn die ‘gesprekken’ nog wel ontstaan onder invloed van Ducroo! Ik heb zelden grooter opschepperij gelezen, en had een pijnlijk middagje onder het zwoegen op mijn critiek. Een en ander doet mij toch telkens weer hevig twijfelen aan de mogelijkheid om met deze menschen samen te gaan. Zij komen er rond voor uit, dat zij ons gebruiken voor hun ambities, en die ambities verschillen werkelijk niet veel van de Hitleriaansche! De toon van rancune ‘giert’ in dit boek, om met Nietzsche te spreken.

Het geval Vanrangot is pijnlijk (wat een pijnlijks!), maar ik heb genoeg van de lapmiddelen. Je kunt je altijd nog moeilijk een voorstelling maken van 's mans gebrek aan eergevoel, als je niet precies hebt beleefd, wat ik achtereenvolgens met hem beleefde! En als hij nu nog mijn biograaf wil worden, pas ik voor die roeping! En maak s.v.p. geen vergelijking meer tusschen jou en Varangot, wat je sociale positie betreft, want ik zou nog boozer worden op Varangot, het gaat niet om het ‘zonder ambt leven’, maar om de persoonlijkheid, die het doet, en de verhoudingen, waarin het gebeurt. Ik zou zelf dadelijk ontslag nemen en in de stilte gaan wonen, als ik de centen had, al was het alleen maar om de werkeloosheid te verminderen, maar ik heb nu eenmaal geen keus; maar ik zou geen Burgerlijke stand-contract afsluiten op ‘dekking’ door vrouwelijke arbeidskracht, zooals mijn geëerde zwager deed. Overigens is Truida’s houding in dezen weinig minder jammerlijk dan de zijne..

Het boek van Kalff zend ik je. En bij voorbaat dank voor de Multatuli! Maar voor Meredith wil ik absoluut geen geld hebben; ik heb er heel weinig in gelezen, en ze hebben hier dus ‘opgeslagen’ gestaan. Zooveel geld heb ik je voor al die boeken heusch niet betaald! Dus dat is afgesproken.

Een aandoenlijk briefje ontvangen van een 75-jarige dochter van ‘Bakkes’, die diep geschokt was door het portret van Nic. Beets! Ik heb het nagezien; maar deze Bakkes moet die dochter heel kort voor zijn dood gewonnen hebben!

Donker heeft, luidens het ochtendblad, in een geheime zitting van den Raad, een ‘sterke strooming’ voor zich gevonden, mede dank zij het adres. Ik vind dit anti paapsche front toch wel even aardig, en vooral een sterk bewijs voor wat ik in 1931 schreef over Anthonie Donker, Administrateur. Wij willen hem ook werkelijk op dien weg tot het hoogste brengen! Vandaag valt waarschijnlijk de beslissing.

De opmerking van Engelman is best. Ambrosia is dan voor het schemerlamp-verlicht boudoir.

hart. gr. onder ons, en ook voor de Greshoffs

je

Menno

Zie ook de geactualiseerde versie van het notenapparaat van de brieven-editie Van Galen Last (1962).

Origineel: Letterkundig Museum, Den Haag