J. Greshoff
aan
Menno ter Braak

[Kaapstad], 23 oktober 1939

23 October '39

9.45 verzonden v.m.

Beste Menno,

Hedenochtend, Maandag 23 Oct. Om 8.45 heb ik je brief van 5 Oct. ontvangen; dat is dus vrij snel voor dezen tijd! Ik heb het gevoel, dat er één brief weg is. En wel die tusschen 9 en 25 Sept. We hebben nu 13, 20 en 24 Aug. 9 en 25 Sept. & 5 October. Ik kan je niet zeggen hoe blij ik ben dat het werk van Van Wijk je bevalt. Ik zond je nadien een boekje van hem dat ik beter vind; je kunt dat misschien met een enkel woord onder verwijzing naar je Zondagsartikel aankondigen. Stuur vooral 2 exx van gezegd Zondagsartikel naar N.P. Van Wijk Louw, ‘Leeuwenrust’ 38 Faurestraat Kaapstad. Gladstone Louw is nu al op de boot, en Uys Krige komt weer terug uit Pretoria zich hier vestigen, zoodat we dan de heele niet-professorale ZA-litteratuur hier bijelkaar hebben! Dat kan eenige gezelligheid geven. - Neen, van een censor schijnt geen sprake te zijn, ten minste ik heb nog nimmer een opengemaakte brief ontvangen. De vertraging ligt 'm uitsluitend bij het ongeregelde verkeer. - Ja, wat je schrijft over de gezamentlijkheid: zoo is het! Ik mis ieder sociaal gevoel in breederen zin, maar ben met hart en ziel verbonden met mijn kleine gemeente. Het zoo gezegde gemeenschapsgevoel pakt bij mij nooit, omdat ik mij die gemeenschap niet kan vóórstellen. Deze gemeenschap, zijnde dè menschheid, blijft voor mij een abstractie; maar ènkele menschen van vleesch en bloed, die ik kèn, met wie ik mij verwant voel, die vormen voor mij een dringende werkelijkheid. Ik kàn niet echt houden van menschen die ik niet kèn! Maar behalve in de eerste plaats die menschen, mis ik ook de atmosfeer van Europa. Die bestààt! Als je er woont bemerkt je dat niet zoo. Wanneer je in een vertrek leeft, merkt je ook dat daar een bepaalde geur hangt. Maar als je eruit gaat merk je die geur en kan je die geur missen. Europa heeft een geur, die dit land volkomen mist. De hottentotten eerst en de Nederlandsche en Engelsche kolonisten later, hebben niets nagelaten, op dit land geen stempel gedrukt. Het is natuur; maar dan merk je pas, dat het de mensch is die aan die natuur beteekenis geeft. Want je kunt een verdoorgevoerde vergelijking maken tusschen dit kustland en de Côte d'Azur. De natuur is hier nog iets ‘grootscher’. Maar maakt des ondanks niet hàlf zooveel indruk. Alleen omdat hier iets wat ook maar in de verste verte op Saint-Paul lijkt geheel ontbreekt. Ik vind deze grootschheid met de nieuwe frissche lieve blanke landhuisjes in Engelsche landhuisjesstijl, in één woord: vervelend.

Het schijnt in Moffrika maar slecht te gaan. Het Turksche verdrag heeft de toestand zéér gunstig beïnvloed en ik zie Italië langzaam naar de goede richting draaien. Ik ben dus wat de politiek betreft in een optimistische bui! Moge het zoo blijven! Wat náar, dat ik maar niets van Eddy hoor; hij heeft zeker zijn draai nog niet te pakken en nog geen rust gevonden om zich op papier uit te storten. Ik ben werkelijk blij dat hij inzake Esser iets bijgedraaid is. Dat was ook te gek! - Ik zie dat je de portretten gekregen hebt. Hoe vond je dat portret van mij, wij vonden het sprèkend gelijken. - Ik heb het Oct nummer nog niet. Dàt ik GN zoo laat krijg en er zoo buiten kom te staan is ook één va de hinderpalen voor mijn verblijf hier, ik merk nu pas hoe ik aan deze bezigheid gehecht was. Ga vooral naar de oude Koos. Als hij dood is, zou het je spijten dat je dit unieke voorbeeld van een oernederlandsche bohème misgeloopen bent. - Wat betreft de kaart en de Willink dit: deze bevinden zich bij de boedel van de Nijkerks, die in een douaneloods onder zegel staat. Schrijf er maar even over aan Han, die kan er misschien wel bij: hierbij is het adres: 91 III Beethovenstraat Amsterdam-Zuid. - 0; die afschuwelijke Loot: ik hoop het exemplaar nu spoedig te krijgen! Ik zond je verleden week drie exx Brandwacht 1 per vliegpost als brief, 2 als aangeteekend drukwerk over zee en 3 als gewoon drukwerk. Stuur mij eens als knipsel in een brief, dat notitie'tje over GN Oct, naar aanleiding waarvan Koos je opbelde. Het gemis van Fransche en Nederlandsche kranten doet zich nog steeds dringende en drukkend gevoelen. - Hierbij een karikatuur waar wij ons kostelijk mee vermaakt, hebben toen we hem in The Cape Times ontdekten; hij zal jou ook goed doen. Ik las Zernatto Die Wahrheit ueber Oesterreich; Theodor Wolff Zwei Jahrzehnten en ben nu bezig aan Inwijding van Vosmaer. Dit steeds tusschen de Fransche moralisten door. Ik ben bezig aan het leven van La Rochef., nadat we een keuze uit zijn spreuken vertaald hebben. Pascal kost mij het meeste zorg en hoofdbreken, omdat hij mij het minste ligt. Chamfort is mijn voorkeur. Heb ik je geschreven over onze bittere moeilijkheden met Aldewereld, ook deze post géén nieuws van zijn hand! Maar we willen ons niet over geldzaken opwinden, nu er zooveel geldiger redenen tot ergernis in de wereld zijn! Aan jullie denken? Maar we doen niet anders en we leven op de brieven. Is het Vaderland nu nog produitsch????? En wat heeft men van de vriendschap met Rusland gezegd???? Is men in nederland nu algemeen en heftig pro-geallieerden, of zijn er nog, als in '14, Moffenlikkers als Sleeswijk c.s.?????

Groet vooral onze oude trouwe Hein. Ik zal hem deze week nog schrijven.

Heel veel liefs voor Antje van ons allen. Steeds geheel je Jan

Jan Jr. heeft hier van July af met een onuitputtelijke aandacht de geheele Fr. litt. doorgewerkt van Choderlos de Laclos tot Zola via Diderot, Rousseau, Stendhal, Gobineau, Flaubert, hij leest dag en nacht en met smaak en oordeel, moet ik zeggen.

Origineel: Den Haag, Letterkundig Museum