Menno ter Braak
aan
Willem Elsschot

Den Haag, 23 april 1938

Beste De Ridder

Dank voor brief en daarop gevolgde kaart. Je ontving inmiddels zeker het manuscript wel?

Wat je ‘contrabetoog’ betreft: ik wilde geenszins beweren, dat je Boorman als een bekeerde hebt willen schilderen! Maar juist het feit, dat hij die eene ‘goede daad’ pleegt, wordt mij psychologisch niet aannemelijk gemaakt! Wat je zelf noemt de bijgeloovigheid, die aan zulk een handelwijze ten grondslag ligt, is niet voldoende gesuggereerd, om de hardnekkigheid van B. in het (op zichzelf zeer goede) gedoe met Lauwereyssen te motiveeren. Inderdaad: de lezer moet worden voorbereid op deze ongehoorde excentriciteit; niet door andere middelen dan die je anders gebruikt, maar door dezelfde, die maken, dat het geval Lauwereyssen in ‘Lijmen’ een werkelijk tragische spanning te weeg brengt. Nu moet Boorman dupe zijn van een gril van het leven, een ‘complex’ voor mijn part, zooals vroeger mej. L. Ik verklaar je eerlijk en oprecht, dat die scêne in ‘Lijmen’ van dat geld incasseeren tragisch is; zoo moet m.i. ook Boorman in deze tweede episode tragisch zijn; zonder dat gevoel blijft de lezer beneden de sensatie van ‘Lijmen’.

Om mijzelf te assureeren tegen een mogelijke vergissing van mijn privé-smaak liet ik ‘Het Been’ lezen aan mijn broer (zenuwarts), die ‘Lijmen’ je meesterwerk vindt en het zeker tien maal gelezen heeft (deze Paschen zat hij er waarachtig weer mee in zijn handen). Zonder hem te zeggen, wat ik er zelf van dacht. Hij maakte na den lectuur precies dezelfde opmerking! Volgens hem was voorts de pastoor ‘Jan’ de meest geslaagde figuur uit dit deel; waarmee ik ook accoord kan gaan, maar juist daarom moet je Boorman meer reliëf geven.

Excuseer deze hardnekkige critische verbetenheid! En laat mij spoedig hooren of je nog iets gewijzigd hebt. Maar doe het vooral niet vanwege de opdracht aan mij; die aanvaard ik geheel onafhankelijk van den definitieven vorm!

hart. gr. tt.

Menno ter Braak

<het nieuwe slot dat je suggereert (B. het Wereldtijdschrift voortzettend) lijkt mij lang niet gek>

Origineel: particuliere collectie