G.B.M. van Etten-Sjoukes
aan
Menno ter Braak

Balikpapan, 7 februari 1929

Balikpapan 7 Februari '29

Beste Menno,

Nu was ik toch heusch van plan direkt te antwoorden op je brief van 14 December, die half Januari hier arriveerde, maar terwille van de foto's moest ik 't twee weken uitstellen. Ik dorst niet weer slechts een belofte te zenden en dus moest ik wachten tot de Chinees, die hier fotograaf speelt en ook ontwikkelt en afdrukken maakt, zoo goed gunstig was om zijn werk af te leveren. Nu zijn Chineezen spreekwoordelijk langzaam, en eveneens vol beloften, die ze nooit nakomen, maar eindelijk heb ik de kiekjes gekregen en ik sluit er hier een paar bij in.

N^o 1 stelt voor 't huis van v.d. Kuip 't welk geheel gelijk is aan 't onze (alleen heeft onze tuin meer aanleg). Van links naar rechts: Mevrouw v.d. Kuip, Eddy en ik. Manlief staat er wel juist zoo op, als hij is. N^o 2 is genomen achter ons huis aan 't strand, waar de Indische Oceaan (die hier straat van Makasser heet) kalmpjes ruischt. De achterste rij: van links n. rechts: een buurman van ons, Mevrouw v.d. Kuip, Ine, mijn buurvrouw (een aardig vrouwtje, die hier langzamerhand een heele vriendin van mij geworden is, ze speelt goed tooneel en regisseert hier allerlei stukken). De voorste rij mijn echtgenoot en v.d. Kuip. Zoodra wij weer eens andere foto's hebben, krijg je zeker weer een paar exemplaren. In ieder geval heb je nu Eddy en mij gezien, en zelfs op N^o 1 eenige palmen, waar je zoo naar verlangde.

Je kaart uit Parijs heb ik ontvangen. Vind je 't ook zoo'n fijne stad? Ik ben er drie maal geweest en iedere keer vond ik 't er nog prettiger dan de vorige maal. Daar zijn van die aardige oude kerken, in kleine zijstraatjes. En dan vond ik 't zoo heerlijk om de Rue Royale uit te loopen en op de ‘Place de la Concorde’ stil te staan. Bovendien deed 't mijn historisch hart zoo goed om door al die bekende straten te spazieren. En in 't Louvre en 't Musée de Cluny heb ik dágen doorgebracht.

Eddy is dól op Londen, waar hij 5 jaar gewoond heeft, zoodat we in ons verlof wel van de eéne metropool naar de andere zullen draven.

Je mededeelingen over 't les geven hebben mij zéer geintresseerd. Typisch, dat je het prettig vond en je zag er vroeger altijd tegenop. 'k Ben benieuwd hoe je nu verder terecht komt, 't Kennemer Lyceum zeker in Haarlem, hè?

Waarom mocht Dick niet in Holland trouwen? Wat voor beletselen waren daartegen? Je hebt mijn nieuwsgierigheid naar Enny wel voldaan. Eddy herinnerde zich plotsklaps dat hij in Londen wel eens gedanst had met een Mevrouw de Graaff, in de hollandsche club. Hij heeft echter heelemaal geen idee meer van haar uiterlijk of verdere omstandigheden. Mogelijk is 't dezelfde. Als journalist kan je best een tijdje in Londen zitten.

Over ons valt weinig te vertellen, wij waren 15 Januari een jaar getrouwd en ik kan slechts constateeren, dat ik steeds meer van mijn echtgenoot houd. En daarom kan ik 't ook hier uithouden, want 't is beter hier met Eddy dan ergens anders zónder. Maar overigens vind ik Borneo vervelend en onbeschaafd. Java b.v.b. is tenminste interessant, je vindt er sporen van de oude kultuur, allerlei bepaalde mensenrassen (Javanen, Soedaneezen enz.), de natuur is er ook prachtig; en last not least er zijn menschen met intellectueele ontwikkeling, waaruit je je kennissen kunt kiezen. Maar hier is niets van dat alles. Balik Papan is eigenlijk ‘aan de wildernis ontwoekerd’. De inlanders zijn allemaal uitschot van andere eilanden. Alles is import. Er groeit niets, geen geen rijst zooals op Java, slechts palmen en pisangboomen. Alleen die levert de grond hier. En wat de Europeanen betreft, de meesten zitten al te lang in Indië en 't kost je moeite menschen te vinden, die ontwikkeld, beschaafd en toch geen ‘snob’ zijn. Geen geestelijke snobs, hemel neen, maar puur materialistisch. Je wordt hier uitgemeten naar je salaris. En nu hebben wij 't heusch nog getroffen met ons kringetje, maar daar zit je dan ook altijd in; geen weldadige invloeden van andere kanten. 't Eenige wat je kunt doen is lezen. Als ik je zeg, dat van der Kuip de meest geschikte man is, om eens mee te praten over een kultureel onderwerp, dan snap je wel, hoe 't is.

Daarom verheug ik me zoo op a.s. Juni. Dan gaan wij op vacantie naar Java. Ik ga vooruit en logeer dan 2 weken bij Fride. Heerlijk, gewoon. Want al is mijn buurvrouw buitengewoon aardig, niet dom en heusch wel belezen, evenals de vrouw van Theo van der Eyden, gesprekken zooals je met Fride en Nell of Dity kan houden, zijn niet haar fort. Zoodat ik mij echt een paar plezierige weekjes voorstel. Daarna ga ik Eddy van Soerabaja halen en dan trekken wij nog 2 weken hoog de bergen in, een fijn vooruitzicht dus voor ons.

Fride wist inderdaad niets van Dicks plannen af. Ik had 't haar geschreven en denk, dat we er in Juni nog wel eens over zullen converseeren.

We zijn weer druk doende met een tooneelstuk. 31 December hebben we de goê gemeente op ‘Peggy, m'n kind!’ vergast. 't Succes daarvan deed ons hooger grijpen en wij gaan nu aan ‘de Ernst van Ernst’ beginnen. Ik vind 't een zalig vertier. Eddy, die 't wel kán doen, maar te lui is om rollen uit zijn hoofd te leeren, fungeert steeds als butler of iets dergelijks. Mijn buurvrouw en ik vervullen de jeugdige hoofdrollen en ik moet bekennen, dat wij wel de sterren van de troep zijn.

Vandaag heb ik kroonprins Leopold van België + gemalin aanschouwd, die hier een dagje kwamen om alle werken te bezichtigen. Ik vond haar heel knap, hém een vrij gewoon heerschap.

En nu is 't weer eens genoeg.

Ontvang groeten van Eddy. Hij is heusch een engel. Groet ook Dick met aanhang (ik vind een vrouw met een 7 jarig zoontje echt ‘aanhang’) van mij. Hij hoeft me niet meer te schrijven, een paedagoog, tevens plotseling vader heeft daar geen tijd voor!

Ik wensch jou 't allerbeste, en hoop weer eens wat van je te hooren.

Vele hartelijke groeten

Ine

Origineel: Den Haag, Letterkundig Museum