Menno ter Braak
aan
J.J. Slauerhoff

Den Haag, 15 november 1934

Beste Slauerhoff,

Dank voor je beide brieven, die ik vandaag ontving. Je houdt me ten goede dat ik daarop precies antwoord wat ik je te zeggen heb (en typ, omdat ik een doorslag aan Eddy wil zenden); alles geschiedt in de meening, dat je van mij over deze aangelegenheid geen complimenten zult willen hooren, maar mijn opinie.

Vooreerst heb ik dit tegen op je plotselinge actie, dat je er blijkbaar geen idee van hebt, op welke voorwaarden het verleden jaar mogelijk is gebleken Forum voort te zetten. Ik ben volkomen bereid geweest het tijdschrift te laten crepeeren, zooals ook Eddy je zal bevestigen; en pas de overweging, dat een tijdschrift beter was dan geen tijdschrift, dat, bovendien, wat de inhoud van het Holl. deel betrof, geen water in den wijn behoefde te worden gedaan, heeft mij destijds doen besluiten de combinatie met v.V. en de Vlamingen te wagen. Waarachtig niet voor mijn eigen pleizier, want al ben ik geen avonturier, een verredacteurd literator ben ik evenmin; ik geef dit baantje aan de eersten den besten cadeau, die het overneemt.

Met name de combinatie met v.V. werd door den uitgever gewenscht, omdat hij een naam is en geacht kon worden sympathiek te staan tegenover onze ‘richting’, ook al had hij er dan ook zeker geen essentieel aandeel aan. Toen dus de redactie werd gevormd, verzekerde de aanwezigheid van Vestdijk daarin mij (want ik ken hem heel goed en weet wat ik aan hem heb als redacteur), dat ev. verrassingen van de kant van v.V. (die overigens in den loop van het jaar vrijwel uit zijn gebleven) door de stemverhouding van 2 tegen 1 zouden worden onmogelijk gemaakt. Ik heb in dit opzicht gelijk gehad; wat in Forum is verschenen, is nooit door v.V. met welke middelen ook erin gebracht tegen den pertinenten zin van Vestdijk of mij. Ik wil je graag toegeven, dat verzen als die van Keuls niet geplaatst zouden zijn, wanneer wij onzerzijds ook niet rekening wilden houden met de aanwezigheid van v.V. Kleine concessies zul je in iedere redactie aantreffen; groote zijn niet voorgekomen, en ik wil hopen, dat je me op mijn woord gelooft, als ik je dat zeg.

Zoo is dus het fundament van het tegenwoordige Forum. Je kunt daarop neerzien; het is je goed recht. Ik denk bovendien anders over onze invloed op de jeugd dan jij en ben van meening, dat de aanwezigheid van v.V. daarmee niets te maken heeft. Ik vermoed, dat v.V. zelf ook wel niet zal meenen, dat hij in Forum een groote rol heeft gespeeld; en waarom hij, wiens ideeën nogal afwijken van die van Vestdijk en mij, prijs stelt op dit redacteurschap weet ik ook niet precies. Maar dat gaat mij momenteel verder ook niet aan. Ik heb hier als mederedacteur van v.V. alleen te constateeren, dat hij zich in alle opzichten en ondanks alle meeningsverschilen tegenover ons loyaal heeft gedragen.

Op grond daarvan ben ik niet van plan een actie achter zijn rug om of zelfs vlak voor zijn neus te beginnen, die tegen hem gericht is. Ik begrijp niet, dat je, in plaats van ev. zelf het initiatief te nemen en v.V. in zijn gezicht te zeggen of te schrijven wat je van zijn persoonlijkheid denkt, mij een actie wilt laten ondernemen, die afgezien van alle litteraire overwegingen neer zou komen op een collegiale ploertenstreek. Dat is misschien wel wat sterk uitgedrukt, maar het komt er toch op neer. Liever dan dit te doen gooi ik den boel er bij neer en laat Forum explodeeren; je plotselinge begeerte om in De Stem te schrijven zal dan zelfs voor het ‘oog der wereld’ niets vreemds meer hebben en je neiging om de jeugd een goed voorbeeld te geven zal door dit ‘Stem’-Canossa zeker aanmerkelijk worden versterkt.

In den grond van den zaak komt het hier op neer, dat jij een andere opvatting hebt van dit tijdschrift dan ik. Voor jou zit de vitaliteit vast aan een persoon in de redactie, voor mij is het sedert verleden jaar anders: wij hebben Forum in dezen vorm voortgezet, omdat wij anders geen publicatiemogelijkheid zouden hebben. Ik heb getracht daarbij het oude karakter zoo zuiver mogelijk te bewaren, maar ik ben me er volkomen van bewust, dat in deze verrotte crisistijd Forum alleen kan bestaan in deze combinatie; en ik ben zoo vrij geweest mijn eigen ‘vitaliteit’ niet afhankelijk te maken van een of andere minder geslaagde bijdrage in Forum. Daarbij wil ik je er toch even aan herinneren (het kan misschien geen kwaad, nu je de ‘Stem’ de klandizie gaat gunnen), dat iemand als Eddy, behalve zoo nu en dan in Gr. Ned., al zijn werk, dat hij in dezen jaargang heeft gepubliceerd, wel in zijn schrijftafel had kunnen houden zonder Forum (hij is n.l. niet zoo getapt bij ‘De Stem’); hetzelfde geldt gedeeltelijk voor mij; voor jou wellicht minder, omdat je werk door toevallige vormquaesties zich gemakkelijker voor andere tijdschriften leent. Als Forum verdwijnt zijn E. en ik, daarop komt het neer, aangewezen op Gr. Ned., en je weet wat dat zeggen wil, zoolang Coenen daar nog figureert.

Nu geloof ik inderdaad, dat zonder v.V. Forum ook zou kunnen bestaan; of een jongere redacteur (wie?) verbetering zou brengen, betwijfel ik, omdat een tijdschrift nog niet bepaald conservatief behoeft te zijn om een tijdschrift van een bepaalde ‘leeftijd’ te zijn. Maar soit, laat het voor mijn part een verbetering zijn; dan lijkt het me nog, dat het op jouw weg ligt in den eerste plaats v.V. eerlijk op de hoogte te stellen van je bezwaren en te zien, wat hij daarop te zeggen heeft. Zulk een actie is rechtuit en niemand kan je beletten haar te beginnen. Ik wil je ook dadelijk zeggen, hoe ik me daar tegenover verhouden zal. Wij moeten in Dec. propaganda gaan maken voor den nieuwe jaargang; het is dus gemakkelijk genoeg voor jou om voor dien tijd Forum in de lucht te laten vliegen. Immers, maak jij de actie aan den gang, dan zal ik v.V. niet alleen door collegialiteit kunnen en willen handhaven, omdat ik jou als medewerker niet wil missen, en collegialiteit voor mij alleen een soort ‘fatsoensquaestie’ in het optreden is; maak jij de zaak dus rechtstreeks aanhangig, dan zal ik je in veel opzichten bij moeten vallen waar het je persoonlijke bezwaren tegen v.V.'s ‘decadentie’ van den laatsten tijd betreft; v.V. zal uiteraard bedanken als redacteur, ik zal zoo vrij zijn hem op dit moment te volgen en, als Vestdijk de onderneming niet alleen voort wil zetten, zul je dus het volgend jaar van Forum geen last meer hebben. Dat ik bedank, als v.V. bedankt, staat voor mij hierom vast, omdat ik, bij alle bezwaren tegen zijn slapheid, niet de noodzakelijkheid zie van deze plotselinge crisis.

Een ander aspect krijgt de zaak, als jij, loopende den volgende jaargang, een voorstel ter tafel brengt over een reorganisatie het jaar daarop. Dan heeft je actie niet het karakter van een campagne tegen v.V. alsof die de erfzonde der Forumbijdragen zou vertegenwoordigen, en is ieder idee de moeite van het bespreken waard.

Ik zou het op prijs stellen, als je uit dezen brief één ding minstens wilt concludeeren: dat ik niet ‘berust’ in je weggaan als medewerker, maar dat ik evenmin een unfaire campagne tegen iemand, met wie ik op vriendschappelijke voet omga, wil beginnen; begin jij, dan weet je nu precies, wat daarvan het gevolg zal zijn, wat mij persoonlijk betreft. Je hoeft je daardoor overigens geenszins te laten weerhouden, want als je Forum onder andere redactie tòch blijkt te kunnen voortzetten, zal ik graag blijven meewerken.

Het liefst was het me, als je de zaak mondeling met mij behandelde, alvorens actie te beginnen. Deze brief zal zeker misverstanden wekken, die we al pratend in een half uur opruimen kunnen.

h.gr.,

tt. MB

N.B.Natuurlijk geloof ik niet aan een ambitie jouwerzijds naar het redacteurschap! Ik veronderstel bij jou een [gezindheid], die ik weet te apprecieeren, maar in dezen niet deel. Alleen je ultimatumtoon kan ik niet bewonderen.

Origineel: Den Haag, Letterkundig Museum