Menno ter Braak
aan
E. du Perron

Den Haag, 3 december 1935

Den Haag, 3 Dec. '35

Beste Eddy

Uit een verwarde zee van krantengeschrijf, Vincent Hamanstudie, Forumgepruts etc. rijs ik weder op om je in Parijs te begroeten. Hoe hadden jullie het in Normandië? Dank voor alle levensteekenen. Ik kon onmogelijk antwoorden, de combinatie van Sinterklaas en Haman (waar erg veel werk aan heeft gezeten) was te gek. Maar de inleiding is op een oor na gevild, ook dank zij de genereuze hulp van Hein, die zich een ongeluk liep om me te helpen ‘de stukken’ te vinden. Alle personages van Paap heb ik nu zoowat geïdentificeerd; het was soms verrassend. En wat een kul er over dat boek geschreven is! Dat ontdek ik nu pas. Ik las ook de brieven van Multatuli na jaren nog eens omdat hij ook met Paap correspondeerde. Hoe voortreffelijk laten die dingen zich nog lezen, en hoe actueel zijn de problemen, waar hij mee worstelen moest! Zijn toon vind ik vaak wat hysterisch, en zijn exhibitionisme niet altijd zuiver; maar de wijze, waarop men hem met fooien liet verrekken, is dan ook zonder voorbeeld. En bovendien: uit iedere zin spreekt een man, die zich door geen middenstandspreek liet verlokken; een allernaarste reactie, die van de hollandsche deftigheid. Curieus is, dat hij op het eind geen ander middel meer ziet dan geweld en macht... maar dat hij tegelijk ook ziet, dat ze hem niet behooren en dat hij ze nooit zal hebben. Hij is tenminste niet als dupe van een ‘positie’ gestorven. De vergelijking met Nietzsche dringt zich overal op; zelfs lijkt Mimi wel wat op Elisabeth ‘das Lama’, al was zij dan ook geen ‘Ersatzehe’. - Het manuscript van V. Haman schijnt spoorloos verdwenen te zijn, waarschijnlijk op wensch van Paap verbrand, evenals zijn portret door van Looy.

Je heele Blocnote (minus natuurlijk Coenen-Raedt, die ik geschrapt heb) staat in het doods-Forum. Tenslotte een heel gek nummer: 17 pag. Vlaanderen en de rest Nederland. De katholieke Vlamen hebben uit protest niets meer in dit nummer geschreven; of uit angst voor de soutane? Ik zelf schreef nog een afscheidswoord, A Farewell to Arms, een laatste klap aan Ritter, die ik uitdeelen moest. Ik hoop, dat hij zit. Het nummer zal nog wel even op zich laten wachten, want de inhoud moet nog worden gemaakt.

Over D.G.W. is nog heel wat te doen geweest. Ik heb Strengholt nog eens van repliek gediend in Het Vad., waarop allerlei ingezonden stukken kwamen van óók-bedonderden! Heel grappig. En nu heb ik De Telegraaf aangevallen vanwege fascistenrelletjes bij De Beul in den schouwburg te Amsterdam; De Telegraaf, die op de hand van de N.S.B. gaat worden, heeft net zoo lang gehetzt, tot de fascisten daar met een ‘stormtroep’ zijn gaan rellen. Er zal nu wel een stroom van vuil van die kant terugkomen... of het bekende ‘waardige zwijgen’ van hen, die over de 100.000 lezers beschikken.

Eerst nu een paar kategorische antwoorden:

adres Spieghel is Prinsengracht 856, Amsterdam C.

Huizinga schreef nog: Cultuurhistorische verkenningen, Mensch en Menigte in Amerika, Amerika Levend en Denkend, Erasmus, Herfsttij - Verder nog veel klein werk.

Romein heet: De Lage Landen bij de Zee. Kost f 3,90, als ik me niet erg vergis, spotgoedkoop, massa's illustraties. Romein is (dit ter voldoening van Bep) heel aardig, klein, allerminst een partij-communist, door en door menschelijk en zacht, draagt een pet; zijn vrouw heeft op het eerste gezicht iets van een partijvrouw, maar heeft gelukkig heel andere oogen en stem, is mij ook bepaald bijzonder sympathiek. Gesprek is op voet van absolute gelijkheid.

De lezing voor de ‘kunstenaars’ was zeer naar genoegen. Debat nogal aardig. Maar lid worden! Ik geloof, dat het geen zin heeft. Het zijn tenslotte schildersmentaliteiten, en het is zeer wel mogelijk met hen samen te werken zonder in hen op te gaan. De Sleutel, nu mooi gedrukt, kondigt met ophef je artikel aan! Hierbij ook de proeven terug. Ik veranderde het aangegevene.

Hartelijk dank voor Serena! Ziet er heel goed uit, sereen zelfs! Ik geloof niet, dat er een vertaling van Benda bestaat, maar ik heb er absoluut geen tijd voor er zelf aan te beginnen. Ik zal blij zijn, als ik eindelijk mijn dialogen kan afmaken; maar als zich een mogelijkheid voordoet, zal ik wel een vertaler weten te vinden. Gans b.v. Gans komt overigens geregeld hier; hij is zeer geschikt en wordt steeds ondogmatischer, maar als politicus lijkt hij me minstens even slecht als jij en ik. Gewoon een illusionist, die nu weer niet in De Sleutel wil schrijven, omdat Stalin er ergens achter moet staan! Enfin, een en ander pleit sterk voor zijn honnêteté, evenals zijn novelle, die alleen niet al te goed geschreven is.

Ook Chiaro kreeg nog geen brief van mij. Zeg hem, dat ik hem zeker antwoord, maar na San Nicolo, of hoe deze verdoemde heilige in het Ital. heet. Ik merk overigens met genoegen, dat Mussolini in Abessynië voorloopig bot vangt.

Ik geloof, dat ik nu weer bij ben. Gelukkig; ik verwacht nu minder drukke tijden. Van Groot-Ned. weinig nieuws; ik denk, dat de conflicten met Coenen heusch niet lang op zich zullen laten wachten en dat zij de Virginia-quaestie misschien nog in hevigheid zullen overtreffen. Dat oude heertje heeft zijn willetje.

Tot nader! En hart. gr. onder ons vieren. Ant had jullie zeker een paket gezonden met St. N., waar zij nu eenmaal aan verknocht is, maar de moeilijkheden van de verzending zijn te gek.

Neem dus de bedoeling voor lief.

Menno

Hoe maakt Alain het? Is hij in Bretagne geaard?

Ik was o.a. voor Vincent H. op bezoek bij Frank van der Goes; een oude, gezellige, Ritzel-achtig-verstrooide half-kindsche en absoluut afgestorven curiositeit. Brr, dat is een ‘jongere’ van de N. Gids: V. Haman... herinnerde hij zich eerst niet meer!

Zie ook de geactualiseerde versie van het notenapparaat van de brieven-editie Van Galen Last (1962).

Origineel: Letterkundig Museum, Den Haag