J. Greshoff
aan
Menno ter Braak

Schaerbeek, 2 december 1935

2/12 '35

Beste Menno,

Maak je niet ongerust: ik zal in deze overdrukke Sinterklaaskerstweek geen discussie-per-brief met je beginnen! Maar... wat heb je tegen de verandering?! Veranderen is het éénige belangrijke en het éénige belangwekkende in het leven. Wie interesseert zich voor dieren? Iemand die dag in dag uit dezelfde meeningen verkondigt is mij zeer verdacht: het is een (dikwijls onbewuste) leugenaar.

Aangezien de mensch voortdurend (dus onafgebroken) verandert in biologische en psychologischen zin, ontstaat er toch altijd al een afstand tusschen zijn wezen en zijn meeningen. De kunst is te zorgen dat de afstand niet té groot wordt en dus zoo snel en nauwkeurig mogelijk de meeningen mét het leven te doen evolueeren.

Het is net als met een spreek- en een schrijftaal. De eerste wisselt dagelijks, de andere volgt slechts heel uit de verte. Z.g. menschen-uit-één-stuk, mannen met onwankelbare principes, houden vast aan een conventioneele schrijftaal, welke nog slechts flauwe verwantschappen met de taalwerkelijkheid vertoont. Het zijn dus leugenaars en raddraaiers.

Wij moeten dus niet streven, als wij probeeren een beetje zuiver en fatsoenlijk te leven, om trouw te blijven aan beginselen of opvattingen, welke één bepaald oogenblik met onze innerlijke noodzaak overeenstemden, maar aan ons zélf. Het is onzinnig om van een man van vijftig te verlangen, dat hij de houding van een man van twintig handhaaft! Een streven naar eerlijkhied gaat altijd gepaard met een onbeperkt vermogen tot verandering; of liever: behoort altijd gepaard te gaan met...

Onze vroegere overtuigingen hebben niet meer belang voor ons héden, dan de pophuid voor een vlinder, dan zijn oude vel voor een slang. Leven is een dagelijksche metamorphose óf als het dat niet is lijkt het veel op de dood.

Ziehier een ontboezeming naar aanleiding van je berisping, die mij misplaatst voorkomt, omdat wat jij mij verwijt voor mezelf de hoogste lof inhoudt.

Waarom komen jullie niet eens weekenden als de ergste drukte voorbij is?

Eddy is weer in Parijs.

Heel veel liefs van Aat tot Ant,

een stevige hand van geheel je Jan

Origineel: Den Haag, Letterkundig Museum