J. Greshoff
aan
Menno ter Braak

[Kaapstad], 6 november 1939

Brief No 1

6 November '39

Beste Menno,

Je vliegbrief van 19 October gewerd mij heden om ruim 10 u. voormiddag. Ik haast me je te antwoorden. Deze brief deed er dus 18 dagen over, hetgeen gezien de omstandigheden niet al te slecht mag heeten. Je laatste was van 5 Oct. Ik zal nu voortaan mijn brieven merken zoodat men dadelijk zien kan of er één tusschen ontbreekt: doe desgelijks ajb! Ja, we zitten hier natuurlijk ook nogal, zooals je uit mijn brieven hebt kunnen merken, in de piepzak over de vaderlandsche aangelegenheden. Den eenen dag zien we, volgens de berichten, alles zeer somber in, den volgenden zijn we weer wat hooprijker. In dat stadium verkeeren we nu vandaag. We nemen aan, dat hittelaar niet zoo stom zal zijn de fout van '14 te herhalen; maar morgen zijn we er weer van overtuigd dat geen stomheid te groot voor hem is. Wonderlijk, jij moet je inspannen en geweld aandoen om je even aan het besef van oorlog te onttrekken en ik moet me forceeren om mij voor te stellen, dat er oorlog is en wat die beteekent. Hier is NIETS wat een mensch er ook maar één seconde aan herinnert, dat er zoo iets als oorlog op de wereld bestaat. Schaarschte treedt niet op, er wordt in alle takken van handel en nijverheid dik verdiend en niemand heeft eenig werkelijk hart voor Europa. Dàt is ook een van de redenen waarom ik mij hier niet op mijn gemak voel. Die onverschilligheid tegenover iets waarbij ik mij zoo innig betrokken voel, hindert mij voortdurend. Over Eddy schreef ik je reeds. Ik begrijp maar NIET waarom hij, anders zoo trouwe schrijver, mij plotseling niets meer laat hooren. Zoolang we van elkaar verwijderd zijn, heeft hij mij altijd trowu op de hoogte gehouden en nu eensklaps en zonder eenige reden of schaduw van reden, laat hij ons links liggen. Ik dacht eerst dat hij het in Nederland erg druk zou hebben, maar van Jany hoorde ik dat hij héél véél brieven schrijft: waarom dàn niet aan ons, die ernaar snakken??? Begrijp jij er een biet van???? Ik ben dol op alle brieven; maar die van Eddy waren mij altijd bijzonder dierbaar, in weerwil van Saks- en andere misères! Over de artikelen betreffende van Wijk Louw schreef ik je reeds. Het is puik en heeft diepen indruk gemaakt, ook op Scholtz. De Zeven Tuinen heb ik nog NIET helaas. Ik ben benieuwd of ik je bezwaren ook zal ondervinden. Ik hunker ernaar het te lezen. Als je A. soms ziet, vraag dan of mijn ex verzonden is. Over de flaars van Adriaan hoorde ik van een andere zijde, dat zij misschien wel intelligent mag zijn, maar daarbij dan toch een geborneerde geestdrijfster, die op een koppige wijze zonder eenig redelijk element staliniste is. Lijkt mij uit de verschillende beschrijvingen, met een klassiek woord van Jan van Nijlen: ‘nie-goe’

Van het gebral der hittelaars dringt niets tot hier door. Men is er hier apriori en zonder een zweem van twijfel van overtuigd, dat hij het op geen manier en onder geen voorwaarde kan volhouden en dat het enkel maar een kwestie van tijd is. Ja, met Rauch heb je een goed werk verricht; maar....krijg je nog wat extra's voor iedere nieuwe druk of verdwijnt dat zoete gelletje dadelijk geheel en al in de toch al zoo rijkgespekte zakken van de firma Leopold; die overigens het zonderlinge denkbeeld had NU een atlas uit te geven. Dit is de eerste dikke stommiteit, welke ik van deze voortreffelijke en fatsoendelijke zakenlieden opmerkte. Ze zijn er al jaren mee bezig, in een tijd waarin de kaart iedere week veranderde! Nu is dat ding alweer verouderd. Van de Heever woont te Johannesburg, dat is twee dagen sporen van hier. Van een weekeindje overwippen is dus geen sprake. Hij is hier inderdaad de Ritter, doch met dien verstande dat Ritter 10 maal méér weet en 10 maal méér smaak heeft. Hij is voor de ernstige broeders hier het ware ‘element ten kwade’. Dit in samenwerking met François Malherbe van Stellenbosch, die ik wèl ontmoet heb en die, in tegenstelling met van de Heever, een zéér ongunstigen indruk op ons maakte. Over een week komt Gladstone Louw aan, na zijn vierjarige studie onder Nico Donkersloot. Van Wijk houdt zijn hart vast en vreest zeer dat zijn jongere broer niet meer dezelfde zal zijn als toen hij de Kaap verliet en dan in ongunstige zin veranderd. Ik zal je mijn bevindingen mededelen.

Ik heb zeer gelachen met de belager van Wim. Zeker een teleurgestelde patient en in elk geval iemand die in aanmerking komt het te worden.

Tegelijk met je brief kreeg ik een briefkaart van Arthur R. betreffende Groot Nd, welke mij bewees, dat het toch eigentlijk niet mogelijk is dit van de verte uit te leiden. Het gaat over de opvolging van Hoornik in de poëzierubriek. Ik had verschillende namen voorgesteld en ten slotte mijn voorkeur op Stuiveling bepaald. En nu komen Simon en AR met het zonderlinge idee dat aan Henny te vragen. Ten eerste ben ik er altijd op uit met nieuwe namen een beetje nieuw leven in het tijdschrift te brengen. De menschen worden er beu van altijd en eeuwig dezelfde Henny op te zien duiken alsof hij de eenig poëziekenner van ons land is. Bovendien doet hij dat werk al voor de NRC, dus krijgen de betrokkenen tweemaal hetzelfde recept thuisgestuurd. En ten slotte vond ik, met alle waardering voor Henny, de kritieken in het NRC, welke ik las, niet van dien aard, dat ik sterk verlangde iets dergelijks in GN te krijgen. Om een tijdschrift frisch te krijgen, moet men tenminste trachten er eenige variatie in te brengen door personeelswisseling. Begrijp mij goed: wanneer ik dacht dat Henny werkelijk de BESTE was zou ik natuurlijk niet zoo dwaas zijn een ander te verkiezen alleen om de verandering! <G.N. is geen instituut van liefdadigheid!>

Je brieven worden gelezen en herlezen; maar ik heb het gevoel, dat je tal van vragen uit mijn brieven onbeantwoord gelaten hebt. Lees ze daar eens op na ajb!!!!

Het wordt nu echt lekker warm, maar Juan overtreft het toch in dit opzicht ook nog niet. Het vermaak zijn <nu> nachtelijke boschbranden op de bergen, een indrukwekkend en beangstigend gezicht!

Het allerbeste en allerliefste voor Ant, heel veel handen van geheel je

Origineel: Den Haag, Letterkundig Museum