Ed. Pelster
aan
Menno ter Braak (Amsterdam)

Parijs, 18 februari 1928

Parijs 18 Februari 1928.

B.M.

Van Joris kreeg ik gisteren avond een telegram, luidende: Invitation impossible Germaine repayera-t-elle ou clergyman disponible pour 3 Mars? en heden morgen ontving ik een brief van mijn vrouw, waarin ze mij mededeelde, dat jullie allemaal Invitation een vreeselijke sof vonden en niet op het programma wilden brengen.

Hoe de verwisseling ontstaan is, schreef ik bij voorbaat reeds aan mijn vrouw, die het wel zal hebben meegedeeld en legde ik ook Woensdagavond nog uit in een brief aan Joris. Alles was een geval van force majeur en door te laat opgeven van Amsterdam. Voor alles neem ik echter geheel en al de volle verantwoordelijkheid op me en was Franken niet zoo idioot actief en opofferend en hadden we niet zoo veel medewerking van Germaine Dulac gehad, dan was er heelemaal niets van terecht gekomen.

Jullie houding en opvatting kan ik me echter absoluut niet verklaren en zullen jullie dat zelf ook niet kunnen doen. Vooreerst vind ik het ellendig dat jullie zoo zonder meer Franken meer dan moordend desavoueeren (mij zelf houd ik er geheel en al buiten, daar ik me in een ongenaakbare vesting kan opsluiten, van waaruit kokend lood en zelfs veel moderner projectielen kunnen worden afgezonden), doch ik vind het ontzettend hatelijk van alle afstemmers in Amsterdam om zoo tegen Franken, zonder wie de Liga al lang kapot zou zijn geweest zoo te doen. Als ik in zijn plaats in Parijs had gezeten hadden jullie er al lang anders van gelust en begrijp ik nog niet, hoe hij zich van Amsterdam uit steeds zoo gewillig en trouw door mij heeft laten leiden.

De Liga is open voor alle experimenten! Sinds wanneer hebben jullie dan nu het recht, om een erkende avantgarde-film, die met groote moeite verkregen wordt, dan maar ineens zonder meer af te stemmen en G.v.d. nog terug te willen sturen, als je er maar den kans voor krijgt? Zoo zouden jullie nog erger zijn als de luizigste bioscoop-exploitant! 't Mag niets, of bijna niets kosten en als er dan nog wat komt, dan moet het nog naar den zin en in de lijn zijn van een opper-censuur-raad. Neen, mijne heeren, duizendmaal neen, dat zal niet gaan! Jullie hebben je vertrouwen in Franken gesteld en die weet meer van films af en voelt ze beter aan dan alle in Amsterdam te samen, dus dat vertrouwen mag niet zoomaar ineens en dan nog op zoo'n brute manier worden opgezegd! Nu zullen jullie tegenjammeren ‘ons publiek’! Godbetert, dat publiek komt om experimenten te zien en niet om een lekkeren bioscoopmiddag te hebben en iets te zien, dat ze in ieder opzicht lekker stemt. Daarom vind ik het nu nog fijner dat ze tot nu toe De Moeder nog niet hebben mogen belikken à raison van 65 cent per stuk.

Invitation au voyage is een experiment. Heel iets anders dan Cavalcanti of Man Ray of Ruttmann. 't Is een heel andere richting, doch ook een goede en heeft zeer zeker qualiteiten. Is zeer zeker als experiment meer dan belangrijk genoeg om op een Liga-programma te mogen staan, zelfs al zou Eggeling er niet bij zijn. Nota bene Dulac is de voortzetster van de richting Louis Delluc. Musique intérieur. La poésie par les images. Ik weet niet hoe jullie de film hebben aangekeken, maar ik vermoed, dat men te veel experimenten nu beschouwen wil à la Man Ray en Ruttmann. Inhoudsloos. De film heeft hier in Frankrijk veel succes gehad en heeft zelfs in gewone theaters gedraaid, waar het publiek er met zeer veel belangstelling kennis van heeft genomen.

De film mag in geen geval terug worden gezonden. Vooreerst kan dat niet in verband met douane enz., maar verder zou de Liga zich dan bij alle avantgarde in Frankrijk geheel onmogelijk maken om maar weer niet te spreken in welke houding Franken er door zou komen te staan.

De film komt op een der eerstvolgende Liga-programma's en zal ik Germaine Dulac er dan zelf bij laten komen om de film in te leiden. Draaide ze op het oogenblik niet, dan was ze nu al meegekomen. Anders zal Franken het doen en mag de heftigste tegenstander er van dien middag een debat er met hem over aangaan. Dan zullen we eens zien wie gelijk heeft en of die film niet te verdedigen is.

Vergeet verder niet dat de avantgarde-films hier heusch niet voor het oprapen liggen en schreef ik je al eerder over het hyper-critische enz. van de Hollandsche Liga. Als nu erkende experimenten al niet meer aanvaard worden, waar moeten we dan heen? Dan begin ik een privé Liga, doch zal ze er heel wat meer voor laten betalen!

En de 3.50 franc per meter, die de Liga betaalt is heusch zoo daverend niet dan dat welke zakenman ook er maar eenigszins lekker op zou kunnen worden. 2.- franc per meter is bovendien al zuiver materiaalkosten.

Laten we dus maar zeggen, dat het ‘ketsen’ een vergissing is geweest na Streik, na welke film je gerust alles had kunnen brengen. Vergeet dat ook niet!

Ik hoor er nog wel nader over en we spreken er zeer zeker in Holland nog over, maar houd dit punt vast: de film moet en zal in Holland blijven voor eer en voortbestaan der Liga en komt op een der programm's. N'en déplaise wie ook.

Heusch, je krijgt op alles zoo'n anderen kijk als je hier een tijd tusschen de menschen zit en kunt dan die zware en gewichtige be- en veroordeelingen in Holland haast niet meer tillen. En dat is maar goed ook, want anders was er ook nog veel minder avant-garde dan er nu reeds is.

Zoo is het dus afgesproken en zoo blijft het. Niemand zal er spijt van hebben. Beste groeten aan allen t.t.

Ed. Pelster

Origineel: Amsterdam, EYE Film Instituut Nederland