E.J. van der Brugh
aan
Menno ter Braak (Amsterdam)

Tiel, 20 maart 1922

Tiel, 13/3 '21

Amice

Het tijdelijke behoort als het mindere te wijken voor het eeuwige. Het geeft dus geen pas een voorgenomen [toetreding] tot de christelijke gemeente op te geven ter wille van een verblijf in de meest ‘mondaine’ der Europeesche hoofdsteden. Maar aan den anderen kant is 't ook waar, dat de eeuwigheid uit den aard der zaak niet aan een bepaald tijdstip is gebonden en dat eene op haar gerichte handeling even goed heden als morgen kan worden voltrokken. Wat niet wegneemt, dat deze indifferentie ten aanzien van het tijdstip het belang der handeling zelve in geen enkel opzicht vermindert. Ik dring er nooit op aan. De stakkerds denken anders dat 'k voor een zaak ijver, zooals zij ieder hun particuliere stokpaardjes hebben. Maar jij weet beter en [dus] moet je er aan denken dat je uitstel geen afstel wordt - als je ten minste niet van opvatting verandert.

Jammer dat je Nettie v.d.B.v.E. nu niet hoort. Maar alles behoeft ook niet in 't eerste jaar verslonden te worden. B. de Haan is niet officieel Hegeler. Hij was al publicist toen Bolland te Leiden kwam. Maar in den loop der jaren is hij toch wel Hegelsch angehaucht - zoo verzekert mij G.A. v.d.B.v.E. die hem veel ziet.

De Einführung van Paulsen is een aardig boek - maar niet al te wijs. Ik heb een ex. aan Prins geleend... en verloren. Riehl ken ik niet.

Hegel zelf is moeilijk. Misschien een Religionsfilosofie met de commentaar van Bolland, waarvan het 1ste deel maar verschenen is. Beter nog is eerst Gabler Kritik des Bewusstseins en J.E. Erdmann Leib und Seele door te werken. Dan 't Collegium Logicum van Bolland en dan Hegel zelf. Misschien is ook de Gesch. d. Philosophie van Hegel wel te begrijpen, al zal juist de finesse 't dialectisch verband dat hij legt je wel voorloopig ontgaan. Het beste is natuurlijk een cursus in de logica, d.w.z. in de ware logica, mondeling voorgedragen. Maar het is waar ook, daar heb je al iets van gehoord. Erdmann is een klein boekje, Gabler ook nog al bescheiden. Bolland gaf ze beide opnieuw uit bij Adriani. Ook ‘het Verstand en zijne Verlegenheden’ van Bolland, is interessant. En dan ‘Zuivere Rede’ het standaardwerk, dat in kleinere stukken uiteenvalt, en dus niet aan een stuk behoeft gelezen te worden...

Maar ik stop. Hartel. groet. Er is maar één wijsheid, die alles, alles laat recht wedervaren! Saluut t.t.

E.v.d. Brugh

Origineel: Den Haag, Letterkundig Museum